Türkler' in İslamiyet' le asıl karşılaşmaları Emevi ordularının Maveraünnehr' e girmesinden sonradır. Türkler sınır boylarında İslam Dini' ni tanıma fırsatı buldukça onu benimsiyorlardı. Fakat ilk Müslüman olan Türk devleti bu bölgede değil, İtil boyunda yaşayan Türkler' in kurmuş oldukları Bulgar Devleti oldu. İtil Bulgarları' nın hükümdarı Almış, Bağdad Abbasi Halifesi' nden din adamı ve askerlik teknolojisi bilen insanlar (kale yapımı için) istemişti. Onuncu Asr' ın başlarında onlara bir Müslüman hey' eti geldi. O sırada Hazar Hanları Museviliği, Uygurlar Mani Dini' ni, Doğu Avrupa' ya giden diğer Türkler ise Hıristiyanlığı kabul etmiş bulunuyorlardı. İtil (Volga) Bulgar devleti ilk Müslüman Türk devleti oldu. Cuma hutbelerinde "Allahım, Bulgar İl-teberini (hükümdar) doğru yola götür" deniyordu. Hükümdar, babası Müslüman olmadığı için onun adını anmak istemedi, onun yerine Abdullah adını kullandılar. Bulgar Türkleri o sırada eski örf ve adetlerini, bazıları İslam' a uymasa da devam ettiriyorlardı, ama İslamiyet konusunda fevkalade samimi idiler; geceler çok kısa olduğu için, sabah namazını kaçırma korkusuyla çok defa hiç uymuyorlardı. Bunlar aynı zamanda Müslüman olmayan komşu Türk ülkelerine karşı gaza yapıyorlardı. Nitekim Başkurt Türkleri o sırada Hıristiyan olacakken, Bulgarlar bunu engellemişti.

Öbür yandan Maveaünnehr bölgesinde Müslüman Türk nüfusu gitgide artıyordu; bazı şehirlerin, mesela Farab' ın nüfusu çoğunlukla Müslüman olmuştu. Buralarda yaşayan, Türkler mal ve paralarının çoğuna gaza ve cihada ayırıyor, "putperest" dedikleri soydaşlarını Müslüman etmek üzere onların ülkelerine akın eden gazileri besliyorlardı. Göçebe Karluk ve Oğuz boylarının kitleler halinde Müslüman oldukları görülüyordu. Müslüman nüfusunun kabardığı türk şehirlerinde İslam medeniyeti de ilk büyük meyvelerini vermeye başlamıştı; buralarda büyük alimler ve zehidler yetişiyor, bunlar Müslümanlığın yüksek medeniyetini temsil eden kimseler olarak İslam' ı cazip kılmakla büyük rol oynuyorlardı.

Böylece Türkler' in Müslümanlığa girmeleri uzun zaman içinde ve yavaş yavaş devam etmiş, Onuncu Yüzyıl' da ise çok büyük bir sür' at kazanmıştır. Aslında bu gecikmenin sebeplerinden biri de Emeviler' in İslamiyet' ten daha çok Arap saltanıtına önem vermeleri ve Maveraünnehr bölgesinde yeni bir dinin habercilerinden ziyade bie istila ordusu gibi davranmalarıydı. Türkler' e (Türgiş Kağanına) ilk Müslümanlık teklifi Sekizinci Yüzyıl ortasında geldiği halde buradaki Türkler' in devlet halinde Müslüman olmaları ancak iki yüzyıl sonra, Karahanlılar zamanında mümkün olmuş, gayriresmi ihtidalar ise Abbasi Hilafeti' nin başlamasıyla artmıştır.

Türkler' le Araplar ilk defa Birinci Göktürk Devleti' nin yıkılması sırasında karşılaştılar. Göktürk toprakları önce Doğu' da, sonra Batı' da Çin istilasına uğramış, Batı sınırlarında oturanlar ise Emevi ordularının baskısıyla karşılaşmışlardı. Türkistan ve Afganistan bölgesindeki Türk yabgu, tigin ve tarhanları Araplar' ın ileri harekatını durdurdular, fakat kendi aralarındaki anlaşmazlıklar yüzünden zayıf düşünce bundan faydalanan Emevi kumandanı ve valisi Kutaybe, Semerkand ve Taşkent' i işgal etti. Bu şehirlerdeki ilk camilerin yapılması üzerine Türkler İslam Dini' ni görerek öğrenmeye başlamışlardı. Bu sırada İkinci Göktürk Devleti kurulup kuvvetlenince, Emevi ordularının ilerlemesi durdu, Kül Tigin buralara kadar gelerek Batı sınırlarını güvenlik altına aldı.

İkinci Göktürk Devleti' nin 745' te Uygur ve Basmıl Türkleri tarafından yıkılması üzerine Araplar' ın karşısında sadece Türgiş Kağanı Sulu kaldı. Sulu kendi kumandanlarından biri tarafından öldürülünce artık Türk ülkeleri Doğu' dan ilerleyen Çin ile Batıdan ilerleyen Arap kuvvetleri arasında bir çekişme konusu haline gelmişti. Tam o sırada Emevi Hanedanı iktidardan atılarak yerine Abbasiler geçti ve Araplar' ın Türkistan siyaseti büyük ölçüde yumuşadı. Öbür yandan büyük Çin ordusu Taşkent' te kadar gelmiş, Çinliler Taşkent Beyi Bağatur Tudun' u hile ile hapsetmişlerdi. Bağatur Tudun' un oğlu Araplar' dan yardım itedi. Ziyad bin Salih' in komutasınaki Abbasi ordusu Talas şehri yakınında Çin ordusuyla karşıaştığı zaman savaşın nasıl sonuçlanacağını kimse bilmiyordu; Çinliler galip gelirse Türkler belki herşeylerini kaybedeceklerdi. Araplar galip gelirse en azından Çinliler' den intikamlarını alabileceklerini düşünüyorlardı.

Bölüm 2

"Müslümanlar' ın Çin ordusu karşısında zorlanmaya başladığını görünce emrindeki Türk süvari birliklerini savaş meydanına soktu. Yandan ve arkadan birdenbire müthiş bir ok yağmuruna tutulan Çin ordusu neye uğradığını şaşırdışar. Ama arkalarında Türkler' in kılıç ve mızraklarından adeta kalın bir duvar vardı."

Talas Meydan Savaşı başladığı zaman Arap ordusu Çinliler üzerine taarruz etti. Fakat Çinliler sayıca çok üstündü, Araplar da henüz hiç bilmedikleri bir milletle savaşıyorlardı. Bu yüzden durum onlar için çok zor olmaya başlamıştı. Tam bu sırada Karluk Bey' i savaşı bir tepeden seyrediyor ve Araplar' ın galip gelmesini istiyordu. Müslümanlar' ın Çin ordusu karşısında zorlanmaya başladığını görünce emrindeki Türk süvari birliklerini savaş meydanına soktu. Yandan ve arkadan birdenbire müthiş bir ok yağmuruna tutulan Çin ordusu neye uğradığını şaşırdışar. Ama arkalarında Türkler' in kılıç ve mızraklarından adeta kalın bir duvar vardı. O gün akşama kadar Araplar' la Karluklar büyük Çin ordusunun tamamını yokettiler.

Talas Meydan Savaşı' nın sonucu olarak Müslümanlık Maveraünnehr' de tutunmuş ve Türkler de Çin tehlikesinden uzun bir zaman için kurtulmuş oldular. Artık Araplar' la barışmaz bir düşmanlıkları yoktu, onlarla daha müsaid şartlarda ilişki kurabilirlerdi.

Araplar Maveraünnehr' e geldikleri zaman Türkler' in yüksek ahlaki meziyetlere, büyük bir idarecilik ve askerlik maharetine sahip olduklarını görmüşlerdi. Bunların şöhreti ta uzak İslam beldelerine kadar yayılıyor, herkes Türkler' den bahsediyordu. Müslümanlar arasında, Türkler İslamiyet' e girdikleri taktirde artık hiçbir gücün İslam' a karşı çıkmayacağı inancı doğmuştu. Niteler' le ilgili övgülü ve müjdeli sözler söylediğini rivayet ediyor, hatta bazı Kur' an ayetlerinde Türkler' in ima edildiği söyleniyordu. Kur' an' da adı geçen Zülkarneyn' in Oğuz Kağan olduğu söylenilmiştir. Ayrıca, Kaşgarlı Mahmud' un yazdığına göre, Peygamber' in şöyle dediği rivayet olunmuştur:

"Cenab-ı Hak diyorki: Benim Türk adını verdiğim Doğu' da yerleştirdiğim askerim vardır ki, herhangi bir kavme karşı gazaba gelecek olursam Türk askerlerimi o kavme hücum ettiririm". Yine bunun gibi; "Türk dilini öğreniniz, çünkü Türkler' in çok zaman sürecek bir hakiimiyetleri vardır."

Arap edebiyatçıları ve tarihçileri de Türkler hakkında övgü dolu şeyler yazmışlardır. Bunlardan biri olan Cahiz, Türkler' in Faziletleri adlı kitabında şöyle diyor:

"Savaş sanatı Türk' ebilgi tecrübe, siyaset ve sair yüksek vasıflar kazandırmıştır. Türk daima sözünde durur ve hile bilmez. Türk Hakanı hileyi sadece savaşta da olsa yapmak zorunda kaldığını üzülerek belirtir ve iki yüzlü olanları daima en kötü insan sayar... Arap ordularını Türkler kadar titreten başka bir millet yoktur. Türkler daima saylarına iftihar ederler, vatanlarına ve dillerine çok bağlıdırlar. Düşmanlar esir alınca onlara iyilik ve ikram eder, alicenablık gösterirler."

Dokuzuncu Yüzyıl' ın ortalarında artık Abbasi ordularına çok sayıda Türk vardı. Abbasiler birçok Türkleri İslam-Bizans sınırına yerleştirerek onları Hıristiyanlar' a karşı İslam dünyasının sınır bekçileri yaptılar. Böylece Türkler, Selçuklu akınından çok önceleri Anadolu' ya gelmiş ve oralarda yerleşmiş oluyorlardı. Bizim halkımızın çok okuduğu ve sevdiği Battal Gazi Destanı işte bu sınır gazisi akıncı Türkler devrinden kalma bir destandır.

Eski tarihlerin pekçoğunda Türkler' in Müslüman oluşları Karahanlı devrine aid bir hadise olarak gösterilir. Bunun sebebi, Karahanlılar zamanında çok büyük sayıda Türk kitlelerinin bir anda İslam' a girmiş olmaları ve en büyük Türk Devleti olan Karahanlılar Devleti' nin resmen Müslümanlığı kabul etmesidir. Bugün Türkistan Türkleri tarfından hala okunan bir hikayeye göre, Hazret-i Muhammed Mirac' a çıktığı zaman orada peygamberler arasında bulunan, fakat kendisi peygamber olmayan bir adam görmüş ve Cebrail' e bunun kim olduğunu sormuştu. Cebrail, bu zatın 333 yıl sonra Türkistan' ı İslam' a sokacak olan Satuk Buğra Han' ın ruhu olduğunu söyledi. Hazret-i Peygamber buna çok sevinerek Buğra Han için dua etti. Peygamber' in ashabı da Satuk Buğra' yı görek istemişlerdi. Peygamber bu istediği kabul edince birden başlarında Türk külahı (börk) olan silahlı kırk atlı yaklaşarak Peygamber' e ve ashabına selam verdiler. Bunlar Buğra Han ile arkadaşlarının ruhları idi. Aradan yüzlerce yıl geçtikten sonra bir gün Samanoğlu hükümdarı Ebu Nasr, peygamber' i rüyasında gördü ve ondan şu sözleri işitti:

"Kalk, Türkistan yolunu tut. Oranın Tigin' i Satuk Buğra Han Müslüman olmak için seni bekliyor."

Bölüm 3

"Türkler' in İslam Dini' ni fazla bir güçlük çekmeden seve seve kabul ettikleri muhakkaktır. Bu kolaylıkla onların Gök-Tanrı dinleriyle İslamiyet arasında birtakım benzerliklerin bulunması da önemli rol oynamıştır. Türkler' in eskiden Tek Tanrı ile bitlikte cennet ve cehennem' e inandıklarını biliyoruz."
Bunun üzerine Ebu Nasr kervanla yola çıktı. Endican' a geldiği zaman, o zaman on iki yaşına varmış bulunan Satuk Buğra ile görüştü ve ona Müslümanlığı öğretti.

Satuk Buğra Han Müslüman olduktan sonra "Abdülkerim" ismini almıştır. Artık bütün Asya' da Çin sınırlarını da aşan bir İslamlaştırma hareketi başlayacak ve Türkler' in Avrupa' da eriyip kaybolan kolları dışında bütün Tük Dünyaı, Müslüman olacaktır.

Türkler' in İslam Dini' ni fazla bir güçlük çekmeden seve seve kabul ettikleri muhakkaktır. Bu kolaylıkla onların Gök-Tanrı dinleriyle İslamiyet arasında birtakım benzerliklerin bulunması da önemli rol oynamıştır. Türkler' in eskiden Tek Tanrı ile bitlikte cennet ve cehennem' e inandıklarını biliyoruz. Üstelik İslam' ın gaza ve cihada verdiği önem onların hayatlarına ve dünya görüşlerine de çok uygun düşüyordu. Türkler dünyanın idaresinin Tanrı tarafından kendilerine ısmarlandığına inanırlardı. İslam' a girmekle onlar Allah' ın askeri oluyorlar, ellerine hiçbir yerde bulamayacakları eşsiz bir dayanak geçirmiş oluyorlardı.

Türkler' in Müslüman olmaları hem İslam tarihi, hem de Türk tarihi bakımından, dolayısıyla bütün dünya için pek önemli bir olaydır. Bu sayede Türkler birliğe kavuşmuş ve eriyip yok olmaktan kurtulmuşlardır. Bugün yeryüzünde Müslüman olmayan Türk yoktur, ve Müslüman olunca kendini kaybedip yok olan bir Türk topluluğu mevcut değildir. Ama Türk soyundan gelmiş birçok topluluklar vardır ki, bunlar İslam' dan başka dinlere girmekle hem dillerini, hem köklerini unutmuşlar; tamamen karakter değiştirerek kaybolup gitmişlerdir. Tuna Bulgarları bunun tipik misalidir; bambaşka bir millet olmuşlardır. Şimdiki Bulgarlar' ın Türklük' le en ufak bir ilişkisi kalmamıştır.

İslam olmaları sayesinde Türkler kendilerini tarih sahnesinde üstün millet olarak devam ettirmenin de bir yolunu buldular. Bir defa, Müslüman olunca, o sırada teşekkül halinde bulunan İslam medeniyetine katıldılar ve bu medeniyet oluşturan üç milletten (Araplar ve İranlılar' la birlikte) biri oldular. İslam cebhesine girmiş olmaları onları Asya bozkırlarında Yakındoğu' ya getirdi ve orada yerleşip kalmalarına sebep oldu. Bu suretle Türkler tutunabilecekleri bir bölgeye geldiler. Bizim Orta Asya' da kalan amca çocuklarımız adeta bir çıkmaz sokak içinde kalmışlar, eski medeniyetlerini bitirip tükettikten sonra herhangi bir gelişme fırsatı bulamışlardır.

Öbür yandan İslam alemi de Türkler' in katılmasıyla taze bir kan ve can buldu. Türkler İslam' ı kendileri için bir milli din haline getirdiler, bütün benlik ve samimiyetleriyle bu dine sarılarak On birinci Yüzyıl' dan itibaren İslam Dünyası' nın bütün düşman kuvvetlere karşı korunması işini tek başına yüklendiler.

İslamiyet devrine kadar Türkler her türlü yüksek meziyete sahip olan, fakat henüz dünyada kendi yerini tam bulamamış olan bir milletti. İslam, onun yolunu aydınlatan bir ışık oldu ve Türk milleti bu ışığı takip ettikçe hep yükseldi.

KAYNAK: Tarihte Türkler-Prof.Dr.Erol Güngör
Sayfa-63,64,65,66,67,68,69-Ötüken Yayınları

TÜRKLER İLE MÜSLÜMANLAR ARASINDAKİ İLK MÜNASEBETLER
Türk toplulukları, savaşlar ve göçler sonucunda Moğolistan'dan Tuna boylarına kadar uzanan oldukça geniş bir bölgeye yayılmışlar; pek çok farklı kültür ve inançlara sahip halklar ile tanışma imkanı bulmuşlardır. Bu durum onların çeşitli dinlerin etkisinde kalmalarına neden olmuştur. Bununla birlikte, Türkler asıl kimliklerini Müslümanlık ile bulmuşlar; yüzyıllar boyunca İslamiyet'in koruyuculuğunu ve bayraktarlığını yapmışlardır.
Türklerin güneye ve batıya doğru gerçekleştirdikleri başlıca nedeni ekonomikti. Batıya göç eden Türkler, İran'da Sasani İmparatorluğu engeli ile karşılaşınca daha ileriye gidemediler. Bunlardan bir kısmı İran'a yakın bölgelerde yerleşirken, bazıları Hindistan'a doğru yöneldiler.
Sasani İmparatorluğu, belirli bir süre Türkler ile Müslümanlar arasında bir set teşkil etmiş; Arap ordularının Yermuk (634), Kadisiye (635) ve Nihavend (641) Savaşlarının ardından İran'ı ele geçirmeleriyle ortadan kaldırılmıştır. Buralarda yerleşik bulunan Türkler, önceleri Araplar'la mücadele etmişlerse de, Talas Savaşı'nda (751) Çinlilere karşı Araplar'ın yanında yer almışlardır. Savaş sonrasında Çin'in Orta Asya'dan çekilmesiyle bölgeye Araplar hakim olmuşlardır. Bu tarihten itibaren de Türklerin hak din olan Müslümanlığı tanıma imkanı doğmuştur.
Türklerin Araplar ile yakınlaşması sonucunda, Maveraünnehir bölgesindeki Türkler Müslümanlığı kabul etmeye başladılar. Ancak, ilk Müslüman Türk Milleti bu bölgedekiler değil, İtil boyunda yaşayan Türklerin oluşturduğu Bulgarlar oldu.
10. yüzyılın başında İtil Bulgarları ile Abbasiler arasında diplomatik ilişkiler kuruldu. İtil Bulgarları İlteberi, yani hükümdarı Almış'ın isteği üzerine, Bağdat'taki Abbasi Halifesi kendisine din adamı ve askeri uzmanlardan oluşan bir heyet gönderdi. Müslüman heyetin İtil'e ulaşmasının ardından İtil Bulgarları 922 yılında topluca Müslüman oldular. Böylece İtil (Volga) Bulgarları ilk Müslüman Türk devleti oldu. O yıllarda Hazar Hanları Museviliği, Uygurlar Maniciliği, Doğu Avrupa'daki Türkler Hıristiyanlığı kabul etmişlerdi.
Tarihçilerin yazdıklarına göre, Cuma hutbelerinde "Allah'ım, Bulgar İlteberini doğru yola götür" deniyordu. Hükümdar, babası Müslüman olmadığı için onun adının yerine Abdullah adını kullandı. 4 Bulgar Türkleri o sırada eski örf ve adetlerini, bazıları İslam'a uymasa da devam ettiriyorlardı. Diğer taraftan Müslümanlığın şartlarını yerine getirme konusunda da çok kararlı idiler. Nitekim Başkurt Türkleri o sırada Hıristiyan olacakken Bulgarlar bunu engellediler. 5
Diğer bir gelişme, Maveraünnehir bölgesinde yer alan şehirlerdeki Müslüman Türk nüfusunun artması oldu. Buralarda yaşayan Türkler, maddi imkanlarının çoğunu İslam dinini yaymak amacıyla harcıyorlardı. Aynı dönemde göçebe Karluk ve Oğuz boylarının kitleler halinde Müslüman oldukları görülüyordu. Göze çarpan bir nokta da, Müslüman Türklerin yoğun oldukları şehirlerde, Müslüman Türk alimlerin tarih sahnesinde görünmeye başlamalarıydı.
Türklerin İslamiyet'i tanımalarında etkili olan sadece Müslüman heyetler değildi. Bu süreçte Müslüman tüccarlar, dervişler ve Abbasi ordularında görevli Müslüman Türk askerler de önemli görevler üstlendiler. 19. yüzyılın ortalarında Abbasi ordularında çok sayıda Türk vardı. Bu tarihte, Türkler Bizans sınırında görev alarak Hıristiyanlara karşı İslam dünyasını korumaya; aynı zamanda da İslamiyet'i yakından öğrenmeye başladılar. Kahraman Türk akıncıları unutulmaz başarılar kazandılar; Battal Gazi Destanı şanlı tarihimizin önemli yapraklarından biri oldu.
Şöyle özetlenebilir ki, Türklerin Müslümanlığa geçişleri 10. yüzyıla kadar yavaş, bu tarihten sonra ise büyük bir hızla gerçekleşmiştir.

TÜRKLER NASIL TANINIYORLARDI?
Türklerin İslamiyet'i kabul etmeye başladıkları dönemler hakkında günümüze ulaşan eserlerin sayısı oldukça azdır. Dolayısıyla İslam dünyasında Türklerin nasıl tanındıklarına ilişkin bilgilerimiz sınırlıdır. Zeki Velidi Togan tarafından yayınlanan İbn-i Fadlan Seyahatnamesi bazı ipuçları vermektedir. İbn-i Fadlan, başkanlığını yaptığı Abbasi elçilik heyetiyle bazı Türk boylarını ziyaret etmiş ve gözlemlerini kaleme almıştır. Diğer bir kaynak olan, Ebu Dülef Seyahatnamesi de bununla benzer görüşler içermektedir. 6
780-869 yılları arasında yaşamış Arap edibi ve düşünürü Cahiz'in Hilafet Ordusu Menkıbeleri ve Türklerin Faziletleri gibi çalışmaları bulunmaktadır. 7 Türklerin Faziletleri isimli eser Türklerin karakteri hakkında yazılmış ilk kitaptır. Söz konusu eserde Türkler, düzeni seven, kabiliyetli, aynı zamanda da mütevazı insanlar olarak tanıtılmıştır. Cahiz, "Türk tek başına bütün bir cemiyet demektir" diyerek Türklerin üstün niteliklerine işaret etmiştir. 8 Aynı kitapta, Türklerin at üzerinde geçirdikleri zamanın yerde ve uykuda geçirdikleri zamandan çok daha fazla olduğu; ok atma ve ata hakim olma yetenekleri belirtilmiştir. Bunların yanı sıra, diğer milletlerin meziyetleri sayılırken Türklerin askerlikte en ileri seviyede olduklarına dikkat çekilmiştir.
Söz konusu kitapta Cahiz, Türkler hakkında övgü dolu ifadeler kullanmıştır:
"Savaş sanatı Türk'e bilgi, tecrübe, siyaset ve sair yüksek vasıflar kazandırmıştır. Türk daima sözünde durur ve hile bilmez. Türk Hakanı hileyi sadece savaşta da olsa yapmak zorunda kaldığını üzülerek belirtir ve iki yüzlü olanları daima en kötü insan sayar... Arap ordularını Türkler kadar titreten başka bir Millet yoktur. Türkler daima soylarıyla iftihar ederler, vatanlarına ve dillerine çok bağlıdırlar. Düşmanları esir alınca onlara iyilik ve ikram eder, alicenaplık gösterirler." 9
Türk tarihinin anlatıldığı bir kaynakta, o çağlarda, İslam dünyasının Türklere yaklaşımı şöyle anlatılır:
"Araplar Maveraünnehir'e geldikleri zaman Türklerin yüksek ahlaki meziyetlere, büyük bir idarecilik ve askerlik maharetine sahip olduklarını görmüşlerdi. Bunların şöhreti ta uzak İslam beldelerine kadar yayılıyor, herkes Türklerden bahsediyordu. Müslümanlar arasında, Türkler İslamiyet'e girdikleri takdirde artık hiçbir gücün İslam'a karşı çıkamayacağı inancı doğmuştu. Nitekim birçokları vaktiyle Hazreti Muhammed'in Türklerle ilgili övgülü ve müjdeli sözler söylediğini rivayet ediyor, hatta bazı Kuran ayetlerinde Türklerin ima edildiği söyleniyordu."10
İSLAMİYET VE TÜRKLER
Türkler, İslam'ı hiçbir zorlama olmaksızın ve büyük bir içtenlikle kabul ettiler. Bu, tüm tarihçilerin kesinlikle üzerinde ittifak ettikleri bir konudur. Böyle bir gelişmede, onların Gök-Tanrı dinleriyle Müslümanlık arasında birtakım benzerliklerin bulunması önemli rol oynamıştır.
Eski Türkler, inandıkları yaratıcıyı "Tengri" olarak isimlendiriyorlardı. Tanrı'nın tek olduğuna ve herşeyi yarattığına inanıyorlardı. Öldükten sonra, iyi insanların "uçmağ" denilen cennete, kötülerin ise "tamu" olarak adlandırılan cehenneme gideceklerini düşünüyorlardı. Kadere inanırlardı. İbn-i Fadlan'ın yazdıklarına göre, Türklerde zina ve eşcinsellik yasaktı; hırsızlık yapanlar ağır cezalara çarptırılırlardı; iyilik yapmaya son derece riayet edilirdi.11Tüm bunlar Türklerin Müslüman oluşlarını hızlandıran ve kolaylaştıran etkenlerdi.
Türkler tarih boyunca çeşitli dinlere girmişlerdir. Buna rağmen İslamiyet dışındaki dinlere girenler Türklüklerini koruyamamış; diğer kültür ve dinler içinde eriyip gitmişlerdir. İslam dini, milli yapıya uygun olduğu içindir ki Türkler kitleler halinde bu dini kabul etmişler ve milli varlıklarını muhafaza etmişlerdir. Diğer bir deyişle İslam, bütün Türkleri birleştiren bir din olmuştur. Bu gerçekler, Türk Tarihinden Yapraklar isimli eserde şöyle ifade edilmiştir:
"Türkler, Müslüman dinini samimi olarak, kendi istekleriyle, hiçbir zorlama ve dış baskı olmaksızın kitle halinde kabul edince, tarihlerinin yeni bir devresine ayak basmış oluyorlardı. Bu yeni devre, 10. asırdan önceki asgari 1200 yıllık devreden daha da şanlıydı. Müslümanlık, Türk milli bünyesi için uygun bir din haline geldi. Türkler, Müslüman olma suretiyle Türklüklerini kemale erdirmiş, adeta tamamlamışlardı."12
İlk Kuran tercümeleri 10. yüzyılda Farsça çevirisiyle karşılaştırılarak satır aralarına yazılmıştır. Müslümanlığın kabulünden sonra, Kuran'ın yazılı tercümeleri, Türkçe yazı dilinin gelişmesine ve yaygınlaşmasına da katkıda bulunmuştur.13
Türklerin İslam dinini kabul etmeleri önemli bir gelişmeye daha vesile olmuştur. İslamiyet, Türklerin bayraktarlığında dünyaya yayılmış; bu durum da dünya tarihini şekillendirecek pek çok oluşuma öncülük etmiştir. Profesör Erol Güngör bu gerçeğin altını şöyle çizmiştir:
"Türkler İslam'ı kendileri için bir milli din haline getirdiler, bütün benlik ve samimiyetleriyle bu dine sarılarak on birinci yüzyıldan itibaren İslam dünyasının bütün düşman kuvvetlere karşı korunması işini tek başına yüklendiler.
İslamiyet devrine kadar Türkler her türlü yüksek meziyete sahip olan, fakat henüz dünyada kendi yerini tam bulamamış olan bir milletti. İslam, onun yolunu aydınlatan bir ışık oldu ve Türk Milleti bu ışığı takip ettikçe hep yükseldi." 14
Orta Asya'daki ilk Müslüman Türk devleti Karahanlı Devletidir. Satuk Buğra Han ile birlikte 200.000 Türk ailesi de İslamiyet'i kabul etti.15 Böylelikle Orta Asya'daki güçler dengesinde İslamiyet yerini almış oldu.
İslamiyet, Türklere yeni ufuklar açtı. 11. yüzyıl, Türklerin İslam dünyasında gün geçtikçe güçlendiği bir dönem oldu. Tarihçilerin aktardığına göre, Hazreti Muhammed'in Müslüman Araplara "İleride bu ümmetin efendisi Türkler olacaktır" dediğine dair rivayetler dilden dile dolaşıyordu. Kaşgarlı Mahmud'un kitabının başında Türklere hakimiyet verildiği, herkesin Türklere muhtaç olduğu ve bu nedenle Türkçe öğrenmesi gerektiği yazmaktaydı.
İlk Türk mutasavvıfı Ahmed Yesevi Karahanlılar zamanında yaşadı. Ahmed Yesevi ve halefleri bu topraklarda İslamiyet'in yayılması için büyük çaba harcadılar. Anadolu Türk evliyalarının çoğu Ahmed Yesevi'den eğitim aldı. Ahmed Yesevi ve onun ardından gelenler Türkçeyi yaygın olarak kullandılar; böylece Türklerin İslamiyet'i tanımalarına unutulmaz katkılarda bulundular.
Benzer şekilde, 997 yılında iktidara gelen Gazneli Mahmud da Müslümanlığı yayma konusundaki çabalarıyla herkesin takdirini kazanmıştır. Hindistan'a 17 kez sefer düzenlemiş ve Kuzey Hindistan'ı topraklarına katmıştır. Bölge insanları büyük oranda İslamiyet'i seçmişler; böylece günümüzdeki Pakistan Devleti'nin temeli atılmıştır.
Gazneli Mahmud'un İslamiyet'i tebliğ etme yolundaki çalışmaları Bağdat'taki halife tarafından da desteklenmiş ve ona "Sultan" unvanı verilmiştir. Türk tarihinde sultan unvanını ilk defa o kullanmıştır.
Aynı devirde, ünlü Türk düşünürü Ebu Reyhan el-Biruni, Gazne'de çalışmalarını sürdürmüştür. Bu gelişme, söz konusu dönemin Türk-İslam kültür tarihinin en önemli çağlarından birisi olarak anılmasında rol oynamıştır.
Daha sonra, Oğuzlar'ın Aral Gölü ile Hazar Denizi arasındaki bölgede yerleşen kısmı, tarihte yepyeni bir çığır açtı. İslam dininin Oğuzlar arasında yaygın duruma gelmesiyle diğer Türk boyları onları Türkmen şeklinde isimlendirdiler.

TÜRK YURTLARI : 1. Türkiye ... 2. KKTC ... 3. Azerbeycan ... 4. Kazakistan... 5. Özbekistan... 6. Türkmenistan... 7. Kırgızistan... 8. Altay Özerk Cumhuriyeti... 9. Hakas Özerk Cumhuriyeti... 10. Tannu-Tuva Özerk Cumhuriyeti... 11. Tataristan... 12. Başkırdistan... 13. Çuvaşistan... 14. Doğu Türkistan... 15. Dağıstan... 16. Çeçen-İnguş... 17. Kabardey-Balkar Özerk Cumhuriyeti... 18. Karaçay-Çerkes Özerk Cumhuriyeti... 19. Abhazya Özerk Cumhuriyeti... 20. Acar Türkleri... 21. Ahıska Türkleri... 22. Kırım Türkleri... 23. Kerkük Türkleri... 24. Azeri Türkleri... 25. Horasan Türkleri... 26. Afganistan Türkleri... 27. Tacikistan Özbekleri... 28. Doğu Sibirya Türkleri... 29. Tobol Türkleri... 30. Tatar Türkleri... 31. Başkurd Türkleri... 32. Mişer Türkleri... 33. Nogaylar... 34. Stavropol Türkmenleri... 35. Gagavuz Türk Özerk Cumhuriyeti... 36. Balkan Türkleri...
Selçuk Bey'in torunları olan Tuğrul ve Çağrı Beyler döneminde Oğuzlar, 1040 yılında, Dandanakan'da Gaznelileri yenerek Büyük Selçuklu Devleti'ni kurdular. Daha sonra İran'ı fethedip, Doğu Anadolu'nun kapılarına dayandılar. Tuğrul Bey sağlığında Sünni İslam dünyasını tek bir çatı altında topladı. Ölümünün ardından yerine, Çağrı Bey'in oğlu Alparslan geçti.
Alparslan hiç tartışmasız Türk tarihinin en önemli isimlerinden biridir. Türk tarihinde bir dönüm noktası olan, Anadolu'nun kapılarını açan Malazgirt Zaferi'nin (1071) mimarıdır.
Alparslan'ın Büyük Selçuklu tahtına geçmesiyle birlikte, Anadolu'ya yapılan akınlar tekrar hız kazandı. Bu akınlarda Orta ve Güney Anadolu baştan başa geçilerek birçok şehir alındı.
Aynı yıllarda Bizans'ta iç karışıklıklar hüküm sürmekteydi. Bizans, Türk akınları karşısında aciz kalmıştı. Yeni İmparator Romanos Diogenes Anadolu'yu kaybetmekte olduklarının farkına varınca bu gelişmeyi durdurmak ve Türkleri Anadolu'dan çıkarmak amacıyla Anadolu'ya geçti; Selçuklular'a karşı büyük bir ordu kurma çalışmalarına başladı. Anadolu'ya iki sefer düzenledi, bazı tahribatlar verdi, ancak imparatorun amacı Türklere son ve kesin bir darbe vurmaktı. Bu nedenle, Ermeni, Gürcü; ücretli Frank, Norman, Rus askerleri; Türk soyundan Uz ve Peçenek kuvvetlerinden oluşan 200 bin kişilik büyük bir ordu hazırladı.
Tarihi kaynaklara göre Bizans'ın 200 binlik ordusuna karşı, Selçuklu kuvvetleri 50 bin kadardı. İki ordu Malazgirt Ovası'nda mevzilendiler.
İslam ülkelerinin her köşesinde, Alparslan'ın zafer kazanması için hutbe okunuyor, dua ediliyordu. Sultan Alparslan 26 Ağustos 1071 Cuma günü sabahı etkileyici ve coşkulu bir konuşma yaptı:
"Kumandanlarım, askerlerim! Biz ne kadar az olursak olalım, onlar ne kadar çok olursa olsunlar, daha fazla bekleyemeyiz. Bütün Müslümanların minberlerde bizim için dua ettiği şu saatlerde kendimi düşman üzerine atmak istiyorum. Ya muzaffer olur gayeme ulaşırım, ya şehit olur cennete girerim... Askerlerim! İşte atımın kuyruğunu bağladım. Bir er gibi savaşa gireceğim. Üzerimde sultanlık belirtisi hiçbir şey yoktur. Şehit olursam, üzerimdeki şu beyaz elbise kefenim olsun. O zaman ruhum göklere çıkacaktır... Ya Rabbi! Seni kendime vekil ediyor, azametin karşısında yüzümü yere sürüyor ve Senin uğrunda savaşıyorum. Ey Tanrım, niyetim halistir, bana yardım et. Sözlerimde yalan varsa beni kahret." 16
Halife de bütün camilerde okunmak üzere her tarafa gönderdiği hutbesinde şöyle dua etmişti:
"Allah'ım, Müslümanlığın bayraklarını yükselt ve hayatlarını sana kulluk uğrunda esirgemeyen mücahitlerini yalnız bırakma; Alparslan'ı düşmanlarına muzaffer kıl ve askerlerini meleklerin ile teyit eyle!.."
Alparslan, askerlerine hitabının ardından kılıcını ve gürzünü kuşanarak ordusunun başına geçti. Alparslan sayıca çok üstün olan Bizans kuvvetlerine karşı, Türk savaş taktiği olan "Turan taktiği"ni başarıyla uyguladı. Askerlerin bir kısmı savaş alanının iki yanındaki tepelerde pusuya yattı. Diğer kuvvetler önce düşmana saldırdı, sonra da kaçar gibi yaparak geri çekildiler. Türklerin bozguna uğradığını zanneden Bizans kuvvetleri disiplinsiz bir şekilde Selçuklu kuvvetlerini takibe başladı ve merkezden epey ayrıldılar. Pusuya doğru çekilen Bizans ordusu, bu tuzağı geç fark etti. Geri çekilmeye çalıştıkları sırada Ermeniler ve bazı yedek kuvvetler savaş alanından kaçtılar. Bizans ordusundaki Uzlar ve Peçenekler de Türklerin safına geçtiler. Tam anlamıyla çembere alınan Bizans ordusu, akşama kadar süren Türk hücumlarıyla adeta yok edildi; Diogenes de yaralı olarak ele geçirildi. Alparslan, imparatorun umduğunun aksine ona çok iyi muamele etti, saygı gösterdi ve onunla bir anlaşma yaparak serbest bıraktı.
Malazgirt Zaferi sonuçları itibarıyla hem Türk tarihi, hem de dünya tarihi bakımından çok büyük bir önem taşımaktadır. Böylece Anadolu kapıları Türklere tamamen açılmıştır. Anadolu'nun çeşitli yerlerinde irili ufaklı Müslüman Türk devletleri ortaya çıkmış; Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar uzanan Türkiye tarihi başlamıştır. Artık Anadolu, ebediyen Türk ülkesi olmuştur. Bu zaferle, Türklerin İslam dünyasındaki prestiji ve liderliği daha da güçlenmiştir.
Malazgirt Zaferi, Avrupa'da da derin izler bırakmıştır. Bizans'ın yenilmesi üzerine kendilerini de tehlikede gören Hıristiyan Avrupa, Türklere karşı ittifaklar kurmuştur. Diğer bir ifadeyle, Haçlı ittifakı aslında bu zafere bir tepki olarak doğmuştur. Haçlı Seferleriyle Türk ilerleyişi durdurulmak istenmiştir.

alintidir

KAYNAKLAR;

4 Prof. Dr. Osman Turan, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, 12. Baskı, s. 152
5 Erol Güngör, Tarihte Türkler, s. 64.
6 Türkler ve Din; Türkler İslamiyet'i Kabul Etmelerinin Öncesinde İslam Dünyası'nda Nasıl Tanınıyorlardı?, TRT Avrasya Kanalı, 12 Mart 2000, Konuşmacılar: Prof. İsenbike Togan ve Prof. Ahmet Yaşar Ocak, Sunan: Prof. Erol Mutlu.
7 turkuyeden medu tr sitesi
8 İsmail Hami Danişmend, Eski Türk Seciyye ve Ahlakı, İstanbul Kitabevi Yay., İstanbul, 1982, s. 8.
9 Erol Güngör, Tarihte Türkler, s. 67.
10 Erol Güngör, Tarihte Türkler, s. 66.
11 R. Şeşen, İbn-i Fadlan Seyahatnamesi, Bedir Yayınevi, İstanbul, 1975.
12 Yılmaz Öztuna, Türk Tarihinden Yapraklar, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1969, s. 47-48.
13 Türklerde Din; Tarihte Devlet ve Din İlişkileri, TRT Avrasya Kanalı, 27 Şubat 2000, Konuşmacılar: Prof. İsenbike Togan ve Prof. Ahmet Yaşar Ocak, Sunan: Prof. Erol Mutlu.
14 Erol Güngör, Tarihte Türkler, s. 69.
15 Mevlana Muhammed, İslam'ın Yayılış Tarihi, cilt 2, İstanbul, 1972, s. 985
16 Osman Turan, Tarih Akışı İçinde Din ve Medeniyet, 1980, s. 129.