Eski Köylerimiz

      Eski Köylerimiz

      Yıl 1913, Bir kararla değişen
      Mahalle ve Köylerin eski ismini öğren,
      Menfaatin icabı değişikliği yapan,
      Ecdadını unutma istikbale bakarken.


      Trabzon'un kazası, "Atına", " Vice", "Rize"
      Bunları yazışımız garip gelmesin size,
      Telaffuzu dahi zor asırlık karyeleri,
      Yeni isimleriyle gerek var bilmemize.


      Rize bir kaza idi, vardı üç nahiyesi,
      Kura-ı seba idi ikizdere ilçesi,
      Kalkandere bilinir "Karadere" namıyla,
      Elzemdir Çayeli'nin "Mapavrı" bilinmesi.


      "Viçe" oldu Fındıklı, "Atina" oldu Pazar,
      Pazar'ın nahiyesi sadece tek Hemşin var,
      Ardeşen bir beldeydi, Pazar'ın içersinde,
      Çamlıhemşin beldeydi, büyüktü Hemşin kadar.


      Yeni isim verilmiş karye olan her yere,
      Önce sıra verelim mahalle ve köylere,
      Sonradan ilçe olan Derepazarı gibi,
      Önceden belde idi Güneysu, İyidere.


      Bağdatlı, Portakallık biliniyordu "Haldoz",
      Balsu'nun ismi "Canco", Değirmendere "Pindoz",
      Pilavdağı, Kambursırt ikisiydı "iksenit",
      Kaplıca "Büyük Samrı", Dağsu idi "Carıhoz".


      Kavaklı'ydı "Kamenit", Çorapçılar "Sırahoz",
      Paşakuyu "Kaluhten", Yağlıtaş "Kangalınoz",
      "Kale, Müftü, Yeniköy" aynı adla anılır,
      Şimdi Hamzabey olmuş "Humrik" ile "Ramanoz."


      Atmeydanı "Vonit"'ti Çamlıbel'di "Haçenoz",
      Pehlivan" Peripoli", Fener'in ismi "Hurtoz",
      "Piriçelebi" ile "Eminettin" aynıdır,
      Mermerdelen'in ismi bilinir "Kamaşinoz".


      Tophane "Pabik" idi, Gülbahar'dı "Kuvaroz",
      Ekmekçiler'in ismi bilinir "Arkılıkoz"
      Reşadiye "Roşi"'ydı, İslampaşa'ydı "Humrik",
      Camiönü "Arkotıl", Halatçılar "Filiboz".


      Mahallelerden sonra Köylerden edelim söz,
      Küçükköy "Küçük Samrı", Gölgeli idi "Setroz",
      "Karasu, Karayemiş, Anbarlık" değişmemiş,
      Kırklartepe "Kandava", Camidağı "Mağaloz".


      Kasarcılar ismi "Salaruha Atyanoz",
      Güneşli Köyü "Kapnes", Yemişlik "Serandenoz",
      Üçkaya "Uma Tohlı", Ortapazar'dı "Uma",
      Beştepe Köyü "Kofin", Kendirli idi "Ğoloz".


      Köprülü Köyü "Fosa", Kokulukaya "Lıkoz",
      Azaklıhoca "Sıkrık", Selimiye "Ğılıçoz",
      Çiftekavak bilinir, "Ağalınoz-u İslam",
      Bildircin Köyü "Hanis", Müderrisler "İvaroz".


      "Sinekli" Düzköy,"Sağur","Kışlak" Küçükköy "Konyat",
      Güzelköy Köyü "Harvel", Yolüstü Köyü "Tarkat",
      Sütlüce Köyü "Aron", Pazarköy'dü "Mişona",
      Pehlivantaşı Köyü eskidendi "Canbolat".


      Soğukçeşme'ydi "Hohol", Taşköprü'ydü "Lestengoz",
      Tuğlalı "Mahanca"'ydı, Uzunköy Köyü "Rados",
      Elmalı'ydı "Kaçaran", Kireçhane'ydi "Fatla",
      Topkaya "Filargoz"'du, Alipaşa "Savalos".


      Küçükçayır'dı "Andon", Taşlıdere "Askoroz",
      Kömürcüler'di "Singaz", Üzümlü'ydü "Holitoz",
      Zincirliköprü Köyü eskindendi "Kaçeran",
      Muradiye "Ruspa"'ydı, Yiğitler di "Ahincoz".


      Akarsu'yla Pekmezli biliniyordu "Ğutoz",
      Kocatepe "Apiça", Çiftekavak "Ağraloz",
      Ketenli'ydi "Ayancos", Dağınıksu'ydu "Godri",
      Gündoğdu-Hamidiye, ikisi "Mirakaloz".


      Veliköy idi "Vela", Akpınar'dı "Kalamoz",
      Söğütlü Köyü "Raşot", Balıkçılar "Hamalyoz",
      "Aytonos Çıkara"'ydı Bozukkale'nin ismi,
      Taşpınar "Concik" idi, Taşlık'tı "Kuzandonoz".


      Adacami Köyüyle Yenicami "Kuriloz",
      Taşcami'yle beraber Selamet Köyü "Kanboz",
      "Gürgen" Köyünün ismi kayıtlarda aynıdır.
      Tepecik "Vonit-i Rum", İslâhiye "Kasatoz".


      Kiremitköy "Kalharaf", Dumankaya "Puluhoz",
      Ulucami "Hazavit", Küçükcami'ydi "Veroz",
      "Singaz" diye anılır Tepebaşı, Yeşilyurt,
      Ortaköy, Kibledağı, ikisi birden "Setoz".


      Şimdi Derepazarı, eski ismi "Filandoz",
      Bahattinpaşa "Hama", Tersane "Mağalaroz",
      Çeşmeköy idi "Muskas", Eriklimanı "Malpet",
      Uzunkaya'ydı "Ruspa", Bürücek'ti "Akatoz",


      Sandıktaş Köyü "Hancı", Yanıktaş'tı "Argaloz",
      Kirazdağı Köyünün ismiydi "Şimadiyoz",
      Maltepe'nin ismi "Hos", Çukurlu Köyü "Çaklı",
      Çalışkanlar olmuştur eski "Lazkozderalkoz".


      Çiftlik Köyü "Zavendik", Yaylacılar "Kalikoz",
      Sariyer "Masen" idi, Taşhane'ydi "Salandoz",
      Üstüpiler "Liparit", Subaşı'ydı "Kolica",
      Fethiye "Aspet" idi, Hazar idi "Mashandoz".


      Köşklü iki bölgeydi, "Lazlar" ile "Varatlar",
      Kalecik "Mavrant" idi Sarayköy'dü "Çiklenar",
      Denizgören Köyünün ismiydi "Ğuncivanoz",
      Fıçıtaşı "Botrozkom", Çanakçeşme "Kaluklar".


      "İnci" Köyünü aynen bildirmek uygun düşer,
      Geçitli'ydi "Tavranoz", Dülgerli idi "Maşer",
      Ormanlı Köyü "Patır", Çağlayan Köyü "Vandrı",
      Yumurtatepe "Arev", Kuruköy idi "Çiller"


      "Andıra" şimdi oldu Kayabaşı, Hurmalık,
      Çayırlı Köyü "Silyan", Kızıltoprak'tı "Tonik"
      Hüseyinhoca Köyü eskidendi "Suvarma",
      Fındıklı "Apancene", Dilsizdağı "Taserik",


      "Basalet" denen yerde, Aksu ve Tatlısu var,
      "Kapnes" olmuş Dağdibi, "Tulon" olmuş Taşçılar,
      "Toğli"nin yeni ismi Medrese Mahallesi,
      Soğuksu "Andıra"ydı, Yolbaşı ise "Seftar".


      "Kura-i Seba" dağlık, uzak kalır denize,
      Güneyce idi "Varda", Rüzgârlı idi "Mize",
      Kirazlık Köyü "Manle", Şimşirli Köyü "Komes",
      Ilıca Köyü "Vane", Demirkapı "Homeze".


      "Veliköy"'dü eskiden, Dereköy'le Yağcılar,
      "Çohçer" bilinen yerde Sivrikaya, Çamlık var,
      Gökyayla "Kabahor"'du Çağrankaya "Kafkame",
      Cevizlik "Plakorum", aynıdır "Tulumpınar".


      Dünyada balı ile "Anzer" meşhurdur, inan,
      "Kapse" ihlamur ile ibaret Ayvalıktan,
      Bakırköy "Kalyav" idi, Tozköy ise "Mahura",
      Yerelma'ydı "Cevatoz", Meşeköy idi "Petran".


      Yetimhoca Ortaköy, Başköy "Cimil"'e gider,
      "Haya"'ydı Eskice ve Çataltepe olan yer,
      Gürdere'ydi "Ethone", Diktaş Köyü "İksenit",
      Ballıköy, Çiçekli Köy, Köseli Köyü "Anzer".


      Çayeli "Mapavrı"'ydı, Rize'nin nahiyesi,
      Aynı adları taşır "Yaka" ve "Sırt" Karyesi,
      Gürgenli Köyü "Haytef", Çukurluhoca "Babik",
      "Komika Zancel" olmuş Taşhane Mahallesi.


      Değişen isimleri saymak gerekiyor tam,
      Armutlu'ydu "Ahıyoz", Demirhısar'dı "Perkam",
      Buzlupınar "Kominos", Çataldere "Hahunç"tu,
      Büyükköy Leroz "Mervan", İncesu "Mağribudam".


      Madenköy "Latom" idi, Yenipazar "Murseva",
      Yanıkdağ idi "Havya", Caferpaşa "Canceva",
      Ormanlık Köyü "Çutins", Uzundere "Berastan",
      "Raşot"tu Karaağaç, Şairler'di "Maryeva".


      Kaptanpaşa "Mesahor", Yeşiltepe'ydi "Tulnos",
      Musadağı "Aprık"tı, Aşıklar'dı "Asrifos",
      Eskipazar geçmişte bilinir "Halotena",
      Yenice "Bilahor"du, İncesırt'ti "Aytoros".


      Büyük Taşhane "Zancel", Sabuncular "Kuvaroz",
      Limanköy'dü "Arkotil", Sefalıköy'du "Miloz",
      Başköy "Hemşinbaş" idi, Haremtepe "Çaçeva",
      Çataklıhoca Köyü bilinirdi "Kavalyoz".


      Bunları öğrenmeye elbet gerekmez okul,
      "Galata Kuvalyoz"'u git Yalı'da ara bul,
      Sarısu "Musavrı"ydı, Beyazsu'da "Bodolya",
      Yamaç Köyü "Çikaron", Kesmetaş idi "Mamul".


      "Ardişen", Düz Mahalle, bağlıydı "Atına'ya",
      "Ğere" Işıklı oldu, "Dutğe" dönmüş Tunca'ya,
      "Ortaköy" aynı kalmış, "Zgami" Durakköy'e,
      "Salınköy" Armağanköy, "Okurdile" Yayla'ya.


      Yeniyol "Öce" idi, Akkaya "Pelergivat",
      Cami Mahallesiyle Kahveciler'di "Sıyat",
      Pirinçlik Köyü olmuş "Sıfat" bilinen karye,
      Yamaçdere'ydi "Bakoz", Bayırcık'tı "Yanıvat".


      "Cibistanı" Kavaklı, "Ağvan"dı Seslikaya,
      "Zgami" ayrılıyor, "Ulya" ile "Suflaya",
      Duygulu'ydu "Tolikçet", Elmalık'tı "Kuvancar",
      "Mutafi" Gündoğan'a "Şangül"se Doğanay'a.


      Pazar idi "Atına", Hısarlı'ydı "Kukulat",
      Balıkçı Köyü "Zelek", Sivrikale "Tordovat",
      "Noğadiha" Karyesi, şimdiki Cumhuriyet,
      Örnek Köyü'ydü "Venek", Kuzeyca'ydı "Sürmenat".


      Yemişli Köy "İlastaş", Irmakköy "Mamacıvat",
      Derebaşı "Çukita", Akmescit'ti "Cacivat",
      Elmalı Köy "Kuzika", Darılı'ydı "Aranaş",
      Dernekköy "Koskanivat", Derinsu Köyü "Zağnat".


      Dağdibi Köyü "Sület", Akbucak'tı "Mermanat",
      Uğrak Köyü'ydü "Çingit", Merdivenli'ydi "Melyat",
      Boğazlı "Cigeture", Şehitlik idi "Haku",
      Kesikköprü "Hudisa", Tütüncüler'di "Talvat".


      Yavuzköy'dü "Nohlapsu", Subaşı'ydı "Hacabit",
      Bucak Köyü "Açaba", Güneyköy'dü "Avramit",
      Zafer Mahallesiyle Kırazlık idi "Bulep",
      Ortayol'du "Meleskür", Soğuksu'ydu "Şileyit".


      Şimdi Handağı olan "Dadivat" Karyesi var,
      Kocaköprü'ydü "Hotri", Aktaş Köyü'ydü "Hunar",
      "Kemer" aynen kalmıştır, "Hançkun" olmuş Alçılı,
      "Apso" olmuş Suçatı, "Lamgo"da Yücehisar.


      Fındıklı idi Viçe, "Merkez" idi "Filora",
      Yeni Mahalle "Baçva", değişmemişti "Hara",
      Sulak'la İhlamurlu biliniyordu "Zogo",
      Meyvalı idi "Canpet", Kıyıcık'tı "Mashora".


      "Manastır"dı eskiden Hürriyet Mahallesi,
      "Ab-i Hemşin" anılır, şimdi Aslandere'si,
      Çağlayan Köyü ise bilinir "Ab-i Ulya",
      "Ab-i Sufla" okunur Aksu'nun şeceresi.


      "Demilor", "Yeniköy"ün adları aynı kalmış,
      "Sümle" bilinen karye Sümer adını almış,
      Çınarlı Köyü olmuş, "Çurçeve" denilen yer,
      "Bishala"ysa Arılı Köyü diye ün salmış.


      "Zuğa Hemşin" bilinen beldede birkaç köy var,
      Ortaköy, Ortayayla, Sıraköy ve Ortaklar,
      "Nefsi Zugo" karyesi olmuştur Çamlıtepe,
      Hemşin'in hudutları uzar Başköy'e kadar.


      "Tezina" Akyamaç'a, "Sanova" Nurluca'ya,
      "Tepan" Bilenköy olmuş, "Ğomlo" olmuş Yaltkaya,
      "Sağırlı" dönüşmüştür Hilal Mahallesine,
      "Bodullu" Mutlu olmuş, isim yok "Badara"ya.


      Çamlıhemşin'in ismi bilinir "Viçe" diye,
      "Canadobra" dönüşmüş Aşağı Şimşirliye,
      "Kolona" Zilkale'ye, "Hemşin Baş" Ortaklar'a,
      "Vareş" yazlık Köyüne, "Elevit" Yaylaköy'e.


      "Guvant" Çayırdüzü'ne, "Sanu"ysa Topluca'ya,
      "Komilo" Muratköy'e, "Çinçiva" Şenyuva'ya,
      "Livikçakıslı" olmuş şimdi Güroluk Köyü,
      Eski "Mekaliskirit" şimdi olmuş Dikkaya.


      "Apışho" Köprübaşı, "Sirdenkadan"da Kavak,
      Hısarcık Köyü olan "Kale-i Bala"ya bak,
      "Kısmanmaliver" denir Yukarı Şimşirli'ye,
      "Holco" olmuş kaplıca, "Makrevis" olmuş Konak.


      Ey Rizeli Kardaşum iyi öğren bunları,
      Ecdadın mekân tutmuş bu mubarek diyarı,
      Tarihini bilmenin elbet büyüktür kari,
      Geçmişi unutanın iyi olmaz sonları.


      15.03.2001
      Kâmil HOŞOĞLU


      (Eski isimler hakkındaki bilgiler Rize halk eğitim yayınlarından alınmıştır.)
      Çok güzel gerçekten emeklere sağlık ... bende kelimelerin şiirle buluşmasını paylaşıyım :) < malesef çoğunu bilmesem de ..

      KAPANDI GİTTİ ÇAĞI

      Şerevaz, pepeçura, kastaniça kabağı,
      Sacayak, pelki, hosti, kapandı gitti çağı,
      Kunci, minci, korkoti, koloti unutuldi,
      Malahtara likmene hasret kaldi gazyağı.
      Bulme, mabeyin, darni, kot, tiyeter, hopeçi,
      Gerdel, lahmi, pulama, küpün ağzında peçi,
      Çalı, çupi, kutuni, davli ve kondaridan,
      Şimdi bahsettuğumde güleyi bizum paçi.
      Falamidi, kopali, feretiko, masuri,
      Kormi, kenef, ayakyol, gece kuşi çuncuri,
      Naylanın podosisi, likapalan fikoki,
      Kartofilan mamuli yenilur kuri kuri.
      Laus, şokali, lobya, pafuli, perçem, andı,
      Metuşi, sehter, çiten, altındakiler yandı,
      Zimilaçi dikeni, kardeşi handospara,
      Benum gibi fukara siğran yedi uyandı.
      Yanmışa çiya konar, kavataraya hıyar,
      Lahananın kotisi, kabağın çiviti var,
      Muta, yayık, refani kumyasladı çürüdi,
      Koliva tavaliya rohtiko nerde sorar?
      İskemi, seke, konsol, evun tomele taşı,
      Çiçili, kolistavra, langonanun kardaşı,
      Furnesi tumulisi, çumuşi, çilbur yerken,
      Paluzenun yanında dururdi ekmeğaşi,
      Çapuğun, kuviçanun içinde kül kuruni,
      Sinide haşil, tifti, yanında kavut uni,
      Hele bir de var ise bir lenger portihala,
      Eğratluğada gider doğar fakirun güni.
      Kuti, küp kofterasi, tapa, çişoma, kadi,
      Panti, pali, manaçi, kopti gitti kalmadı,
      Arapiko felisi, hem sütli hem mancası,
      Baklavada bulunmaz hamsi kuşinin tadi.
      Şamiralar moziko, nosaka kosi oldi,
      Ambar kaaber, roka, saçak hamlaus doldi,
      Kurçeli ile hopi, livor matiçalinun
      Laus rokopisinun rengi sarardı soldi.
      Çafladi, kaçapeti, peşuğun kamarasi,
      Entari, jipon, fustan elbiselerun hasi,
      Halaçilan, kuyizma, kuku, çiğa sesleri,
      Pardinun bağırması kulaktan siler pası.
      Büyüdükçe kızarur, horozun çitarisi
      Peştemal tezgahınun kırıldı mitarisi
      Arışak, çağra, teşik, rokopeti, yığ, keten
      Peşkir, çeşan dokurdi Rize'linun yarisi.
      Yazun ev hayatına sererdiler kerveti,
      Hohori, kiviçi'nun elbet yenilmez eti,
      Apsomati konulur, akan kan dursun diye
      Boğmaca olanları tutar koça nöbeti.
      Uyumayan sebiye verir idiler çiça,
      Yaramaz çocuklara gerekli idi viça,
      Paçilarun elişi sanat eseri oldu
      Filketa'nun uyasi, tentene, kanaviça.
      Murmurisle nanuris uyuturdi bizleri,
      Pumburi, şepidinun hala bende izleri,
      Çilipuli ve puli, karatavuk çişona,
      Alemediye döndi makoçinun gözleri.
      Ğorğarina, hacika, anağula, kör sıçan,
      Derelerde çağana, sularda eğri hasan,
      Süs için aranırdı koğlidi vizorisi,
      Seferberluktan sonra ne kadar geçti zaman.
      Geçen zaman içinde değişti bizdeki dil,
      Şimdi bu sözcükleri ister oku ister sil,
      Rizeli arkadaşum, anam, babam, kardaşum,
      Alem bilmese bile ne dediğimi sen bil.

      Kamil Hoşoğlu
      " Bir Sevdadır Hemşin , Çamlıhemşin "