.:: SEFALİ KÖYÜ HAKKINDA::.


YERİ VE KONUMU

Çayeli ilçesinin güneydoğusunda bulunan sefali köyü güneyden ve batıdan çilin gir köyü kuzeyden kesme taş köyü doğudan ise kestanelik köyü ile sınırlıdır. Tüm doğu kara denizde olduğu gibi sefali köyünde engebeli bir arazı yapısına sahiptir. Gür ormanlar ve çay bahçeleri ile örtülü bitki örtüsüyle kaplı olup yer yerde bahçelere sahiptir. Sefali köyü bağlı olduğu Çayeli ilçesine 7km uzaklıkta olup merkez ilçe ile köy arasındaki ulaşım minibüslerle yapılmaktadır. sefali köyü batısında Çilingir köyü ile iç içe bir yapıya sahiptir. Yabancı gözü ile bakıldığında iki köyü birbirinden ayrıt etmek gerçekten güçtür.

Sefali köyünde diğer bölgelerde olduğu gibi dağınık yerleşim hakimdir. herkesin evi kendi arazisinde kurulmuş olup en fazla iki üç ev yan yana görülür. Köyde coğrafi yapı nedeniyle biri birinden ayrılmış mahallelere rastlanır. Köyün 5 6 mahallesi olup bu mahallelere ayrı ayrı yollar çıkarak köyü bir ana yola birbirine bağlar. Köyün bu dağınık yapısı, köye gelecek hizmetlere çeşitli sorunlar oluşturmaktadır. Her mahalleye 2 3 km uzunluğunda yollar yapılması gerekmektedir. tek depo ve boru hattıyla bütün köye su verilemez. köye mahalle hatta bazı mahallelerde ev yol su deposu gerekir. Genel olarak köydeki bu sorunları köylü kendisi halletmektedir.

Sefali köyü, sırt Orta mahalle, Merkez ve müftüler gibi mahallere ayrılmıştır. her mahallenin kendisine ait bir camisi vardır. ancak okul ve sağlık ocağı merkezde olup köyün geneline hizmet vermektedir. Doğal yapılanması sonucu olarak yağmurlarda sel sularının heyelan ile toprak kaymalarına rastlanmakla birlikle, komşu köylere nazaran bu tehlikeler sefali köyünde daha az etkindir. Küçük derelerin taşması azda olsa zarar vermekle birlikte önemli bir can ve mal güvenliği tehdidi oluşturmamıştır. Çevre köylere nazaran daha düz bir araziye sahip olması nedeniyle ve sağlam betonarme temellerin yapılmasına bağlana bilir. Olumsuz faktörlere rağmen yo, su, elektrik ve telefon gibi hizmetlerin karşılanmasında büyük aşamalar görülmektedir.

KÖYÜN TARİHİ

Yaşlılardan alınan bilgiye göre köye gelinmesine kesin bir tarih verilememektedir. Köyün 600 yıllık bir geçmişe sahip olduğu sanılmaktadır. Köye gelenler ayrı ayrı bölgelerden gelip yerleşmiştir. Erzurum dönemindeki olaylardan dururuma bağlı Hasankale den Pazar Hemsin üzerinden köye yerleşenler olduğu gibi, Çayeli'ne bağlı Haremtepe'den de yerleşenler vardır. Bu bilgiler yaşlıların bilgileri ışığında oluşturulmuştur. Folklorik anlatılarda oluşmaktadırlar.

Sefalı köyü eskiden kesmetaş'a bağlı idi;aynı muhtarlıkla yönetiliyordu ve adı Hubiyar 'di bu kelimenin farsça olduğu tahmin ediliyor.Fakat hemşincede de bir anlamı vardır.Kayıtlarda Kesmetaş olarak geçer.Daha sonra ayrı muhtarlık olunca Sefalı adını almıştır bu da Cumhuriyet dönemindeki olaylardandır. Sefalı köyü kesmetaş'tan ayrılarak ayrı muhtarlık olmuş. Kestanelik köyü İse Sefalı köyü muhtarlığına bağlı olarak çok seneler yönetilmiştir. Köye ilkokul1952 de yapılmış 11942-1952 arasında Orta mahalle Camiinde bir öğretmenle okuma yazma öğretilmiştir ve 3. sınıf diploması verilmiştir. Çevre köylerden sefalı'ya okula geliniyordu.

Tarım denince Sefalı'da çaycılık, çay tarımı akla gelir, bağlı olduğu ilçe Çayeli de adını çaydan almıştır.

EKONOMİK DURUM

Sefalı köyünde ekonomi tarım ve hayvancılığa dayanır. Doğu Karadeniz Bölgesinde bilhassa Rize'de olduğu gibi tarım dennince Sefalı'da da çaycılık, çay tarımı akla gelir. Bağlı olduğu ilçe Çayeli de adını çaydan almıştır. Köyde çayın yanı sıra diğer ürünler de yetiştirilir, yalnız bu ürünler halkın ihtiyacını karşılamak İçindir, ticari ve ekonomik bir etkinliği yoktur. Bunun yanında halk hayvancılıkla da uğraşmakta olup büyükbaş hayanlar dan olan İnek beslenmektedir.

Çay tarımı köyün başta gelen gelir kaynaklarından olup halkın yaşam düzeyini değiştirerek olumlu şekilde geliştirmiştir.

Köyde 9 çay alım yeri bulunmakta olup halk çay kurumuna vereceği çayları bu alım yerlerinde satmaktadır, ayrıca özel sektör fabrikaları da çay alımı yapmaktadır.

Çay köyün refah düzeyim geliştirerek köylünün alım gücünü artırmıştır. Bugün köyde yıllık ortalama olarak en küçük çay tarımı yapan aile 10 ton çay üretmektedir. Küçük bahçelerde sebze üretimi yapılmakta olup bu da halkın günlük İhtiyacını karşılamaktadır. Sebzeler den en çok yetişen karalahana, bölgenin olduğu gibi köyün de milli yemeği sayılır. Karalahana yanında patates, pırasa, salata, sırık fasulyesi ve kabak gibi ürünler yetiştirilir. Yalnız bunların ticari ve ekonomik bir değeri yoktur.

Ekonomik durumu iyi sayılan köylü gayrimenkul olarak büyük şehirlerde yatırım yaparken, aynı zamanda köydeki arazi kıtlığı ve darlığı yüzünden geçimini zor sağlayan aileler de mevcuttur. Köyün önemli bir gelir kaynağı sayılan mevsimlik çay işçiliği de olumlu ekonomik bir gelişme sağlamıştır. Çay Kurumu'na ve özel sektöre ait fabrikalarda iş bulma İmkanları artmıştır. Her aileden bir veya iki kişi çay fabrikalarında çalışıp geçimin! sağlamaktadır.

Köyde çay tarımı ve fabrikalarda çalışanların yanında marangozluk. ustalık gibi mesleklerle uğraşanlar da az değildir.

Köyün orta yaşlıları fabrikalardan emekli olmuş veya olacak durumdadır. Bu durum köy İçin önemli bir gelişme sayılır.

SOSYAL VE KÜLTÜREL DURUM

Sosyal yapı itibariyle köyde herkesin yakınlığı vardır. Uzaktan yakından herkes birbirine bağlıdır. Bunun yanında eskilerde görülen akraba evlilikleri hemen hemen kalkmış durumdadır. Aileler genellikle kalabalık olup, evin reisi babadır. Bunun yanında ailede sözü geçen erkek çocukları da vardır. Köyde yaşayan yaşlılar arasında iki kadınla evli olanlar olduğu gibi nadir de olsa üç karışı olanlar da vardı, günümüzde artık bu duruma rastlanmamaktadır. Çoklu evliliklerin çoğu erkek çocuk sahibi olmamak veya koca sağ iken kansının ölmesi sebebi ile olmaktadır. Eski evlerin kapılarında Doğu Karadeniz'e has kiler olarak kullanılan naliyalara köyde de rastlanır. Naliyalar genel olarak yiyecek saklamak için kullanılır. Serin havası ve ahşap yapısı olan naliyalar mısır kurutmak için de kullanılır. Toplumsal hayat yönünden, Rize'de görülen hayat tarzını tüm özellikleri bu yörede de göze çarpar. Rize'de olduğu gibi burada da çay ürününün sağladığı imkanlar halkın tavır ve yaşayışında değişiklikler meydana getirmiş olup eski adetlerin unutulmasına neden olmuştur. Bu gelişme sayesinde gurbetçi sona ermiş, köy su, elektrik ve yol İhtiyacım karşılamıştır,

KILIK KIYAFET

Köyde erkek giyimlerinde geleneksel giyiniş tarzı hemen hemen ortadan kalkmıştır. Eskiden kilot, pantolon, yelek, çizme giyilirdi. Günümüzde bu gibi geleneksel giyime rastlanmamaktadır. Kadınlarda geleneksel giyiniş kalkmış olmasına rağmen yer yer yöresel eskiler arasında rastlanır. Çarşaf kalktıktan sonra bunun yerini atkı ve peştamal almıştır.

ÖRF VE ARETLER

Yukarıda bahsedildiği gibi çay tarımının sağladığı imkanlar yörede örf ve adetlerin unutulmasına sebep olmuştur. Köyde görülen düğün geleneği yerinî artık salon düğünlerine bırakmıştır. Bunun yanında eski bayramlar da özelliğini kaybetmiştir. Yörenin bölgeden farklı özelliği olmadığı gibi az da olsa şive ve ağız değişikliklerine rastlanır.Yörede eskiden kalma

İMECE (Meciluk-Menciluk)

İmece usulü ile yardımlaşarak iş yapma geleneği hala çok iyi bir şekilde varlığım devam ettirmektedir. Köylü, köye hizmet edecek güvenilir kimselere her türlü yardımı yapmakta olup bu konuda çevre köylere örnektir.Köyde yaygın olan iş yapma şekillerinden biri de ortaklaşarak iş yapmaktır. Bu yolla köylü kendi çay alım yerini yapmıştır.Yörede yaygın adetlerden birisi kız isteme ve evlenme şekillerinde görülmekte olup, bu durum eski önemini kaybetmesine rağmen yine de yaygın bir şekilde devam eder. Yörede evlenme, karşılıklı anlaşma ile olduğu gibi ailenin uygun göreceği bir eş seçimi ile de yapılır. Evlenecek çift anlaşamasa bile yine de baba ve annenin kızı istemesi ve elçi gitmesi şekli île olur. Bu durum, evlenme şeklinin daha çok görücü usulü ile gerçekleştiğini ortaya koymaktadır. Yörede başlık parası alınması ortadan kalkmış olmasına rağmen kısmen de olsa alınan para kız İçin harcanmaktadır. Eskilerde görülen ve günümüzde hiç rastlanmayan beşik kertmesi ile evlenme şekline de gençler başta olmak üzere tüm yöre halkı karşıdır. Yörede eskiden olan akraba evlilikleri de azalmıştır. Bütün bölgede olduğu gibi yer yer kız kaçırma olaylarına şahit olunur. Bu durum genellikle ailenin razı olmamasından meydana gelir. Yörede en çok rastlanan evlenme şekli; erkek istediği kızı annesine bildirir, anne babayı haberdar eder ve kız evine kız istemeye gidilir.. Kız tarafı da uygun görürse, alınacak eşyalar ve nişan günü kararlaştırılır.

Bütün yöre ve komşu köylerdeki akrabalar nişan törenine çağırılır ve kız İle oğlana takılar takarlar. Takılar para veya altındır, takılardan yalnız altınlar kıza takılır. Nişandan iki üç ay sonra düğün yapılır. Düğüne de tüm yöre ve komşu köydeki akrabalar çağırılır. Düğün akşamı kız evinde kına gecesi düzenlenir ve eğlence yapılır. Düğün günü güveyde kız evine gelin almaya geldiği gibi güveyi düğün günü getirmeyen ailelerde vardır. Oğlan evinde yemek yenilir, yöresel çalgılar çalınır ve düğün eşliğinde oyunlar oynanır. Düğüncü dağıldıktan sonra gelinin yanında yenge kalır. Yenge gelin baba evine gelinceye kadar oğlan evinde kalır. Gelin düğünün ertesi günü damatla birlikte babanın evine gelir. Böylece düğün töreni bitmiş olur.

Yörede görülen en önemli geleneklerden birisi de yemeklerde görülmektedir. Karalahana. hamsi, mısır, fasulye turşusu sofraları süsleyen yemeklerdir.

EĞİTİM VE ÖĞRETİM

Yörede okuma yazmaya büyük önem verilmekte olup erkekler arasında okuma yazma bilmeyen yoktur. Kadınlar arasında yaşlılardan bilmeyenlere rastlanır. Okuma yazma yönünden diğer köylerden ileri durumdadır, bunun sebebi köy okulunun1952'de yapılmasından Önce eğitimin köy camiinde sürdürülmesi olabilir. Gerek camide gerekse okulda eğitimi veren ve topluma okumanın taydaşım anlatabilen eğitmen Kemal Arıcı'nın büyük katkısı vardır. Bugün merhum olan Kemal Arıcı köy halkı tarafından rahmetle anılır. Bugün köyün çeşitli ilk ve orta dereceli okullarında görevli 21 öğretmen, 2 inşaat mühendisi,

1 mimar mühendis, 1 gümrük müdürü ayrıca devletin çeşitli kademelerinde 20 memuru bulunmaktadır. Eskiden eğitimde görülen kız erkek ayrımı günümüzde ortadan kalkmış durumda olup 18 20 yaş arası kızların çoğunluğu lise mezunu durumundadır. Bunun yanında Halk Eğitimi Müdürlüğünde görevli, çeşitli meslek dallarında yetişmiş ve çeşitli beceri kurslarında el becerileri eğitimi veren eğitmen kızların sayışı oldukça fazladır. Köyde her türlü gazete, dergi, kitap gibi yayım araçları bulunmaktadır, bunun kültürel gelişime büyük kalkışı olmuştur. Bütün bunların yanı sıra toplumdaki kalabalık eskiye oranla daha da artmakta olup, karşılıklı sevgi saygı ortamı olmasına rağmen görgü kurallarının eksikliği bilhassa ilkokul mezunu gençlerde pek fazla görünmektedir.

Sefali Köyünde ekonomik alandaki gelişmelerle birlikte kültür alanında da bir atılım başlaması göze çarpmaktadır.
Kaynak : Merhum Recep Ali BALCI
Yazan : Özcan BEYAZ