Hemşin Evleri

      Hemşin Evleri

      Bugünkü coğrafyamızda Hemşin ayrı bir ilçe olarak görünse de, biz anlatımımızda 1946 yılından önceki Hemşin’den; sahilden on iki kilometre içerden başlayan, ikizdere'den Arhavi'ye kadar olan dağlık bölgedeki köylerde bulunan evlerden örnekler vermeye çalışacağız.
      Doğu Karadeniz'in iç kısmında yen alan bu dağlık ve engebeli bölgenin doğal güzellikleri yanında, doğayla bütünleşmiş yöreye özgür mimari özellikleri olan evlerinin de çevreye uyum ve kullanılan malzeme acısından görülmeye değer sanatsal özellikleri vardır.
      Şüphesiz bu bölgedeki mimarinin oluşmasında doğal yapı, hava koşulları ve malzemenin yanında bölgede yaşayan insanların yaşam biçimi, kültürüne de etkilidir.
      Bölgenin doğal yapı malzemesi taş ve ağaçtır. Hemşin’de yapılan evlen taş konaklar, dolma taş konaklar, ahşap evler ve Serenderler olarak aynı Özellikler de taşımaktadır.
      Evler çoğunlukla uç katli olarak yapılmış olup alt katlar hayvan barınağı- ahır olarak, orta katlar insanlar için, alt katlarsa hayvan yemlerinin konulduğu bölüm olarak düşünülmüştür. Yapılan evlerin hepsinde alt katların ve orta katların araziye gelen bölümlerinde yapı malzemesi taştır.
      Hemşin’in köylerindeki evlerin yapımında kullanılan ahşap, tercihen kestane ağacıdır. Kestanenin tercih nedeni; yağmura dayanıklılığı, ağacın sert dokusunun ağaç kurtlarına karşı mukavemeti, diğer ağaçlara göre yanmaya karşı dayanıklılığıdır.
      Yayla evlerinin yapımında çam tercih edilir; kestanenin tercih edilmeyişi nedeni ise yaylaların rutubetsiz olması ve sert güneşinden kestaneden elde edilen tahtanın çatlayıp yarılmasıdır.
      Ustaların, yapacakları evin doğaya uyumu, seçilecek malzemenin cinsi, evin yerleşimi ve iç mimarisi gibi konularda söz sahibi olmalarının yanında, ahşabın dayanıklılığının sağlanması acısından gerekli tüm evleri bizzat takip ederek...
      Taş konakların yapım tarihleri yüz yıl ile üç yüz yıl arasında olup her konağın kapı üstlerinde ve iç ocak kemerlerinde Qsmanlica olarak yapım tarihleri ve konağın kime ait olduğu ve ustasının adi yazılmıştır. Konaklar korunması gereken tarihi eserler olup bu konaklanın yapımında bölgede bulunan mavi ve krem renginde bölünmeye ve yontulmaya uygun taşlar kullanılmış, taşların birleşimi kireç ve yumurta akı karışımı ile yapılan yörede Horasan harcı olarak bilinen harçla yapılmıştır. Yontma taş konaklarda kapı ve pencere başları ve sütunlar komple taştan tek parça olarak yapılmış bazı konaklarda taşlar işlenerek uygulanmıştır.
      Konaklar üç katlı olarak yapılmış alt katlar ahır, diğer iki kat oturma mekanıdır. Konakların her iki katında da hayat olup yatak odalarının kapıları hayata açılır. Konaklarda yan odalar bulunmaktadır. Asırlık konaklarda yan odalarında
      şömine ve hamam olduğu gibi her yatak odasının da hamamı vardır. Konakların iç mekanlarında bölmeler çoğunlukta iki direk arasına ahşap bölme olarak uygulanmış, taşıyıcı olarak duvar ve iç direkler kullanılmıştır.
      Dolma taş veya göz doldurma şekliyle yapılan konaklarda iki farklı uygulama görülmektedir; fark, dolmaların birinde ahşapla oluşturulan gözlerin taş ile diğerinde ise dolgunun moloz taş ve harçla yapılmasıdır. Bu uygulamalarda gözler muska seklinde düzenlenmiştir. Taş dolgu olarak yapılan uygulamalarda dikey olarak taşıyıcılar 5x10 olmak üzere 20cm aralıklarla ızgara şeklinde uygulanır. Yatay ahşaplar 20 cm aralıkla dikme taşıyıcılara monte edilir. Göz boşluklar taşla doldurulur içerden ahşap kaplanır. Yerleşimler yontma taş konaklarla pek farklılık göstermez. Konakların yanına hayvan yemi depolayabilmek için bir de yerlerde pacha, iskenaf, kork olarak bilinen ayrı bir yapı inşa edilir.

      Veysel ATACAN Rizeliler Kültür ve Dayanışma Derneği Kurucu Başkanı
      Resimler
      • ev1.jpg

        197.59 kB, 0×0, 10,713 defa görüntülendi
      Ben Değil Biz Varız
      Naci KOBAL 2000