Akarsular boşa akıyor enerji sıkıntısı çekiliyor...
RİZE - Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Rize Meslek Yüksekokulu Müdürü Prof. Dr. Hızır Önsoy, İkizdere İlçesi'nde bulunan Hidroelektrik Santrali'ndeki incelemelerde bulundu.
İncelemeler sırasında açıklama yapan Prof. Dr. Hızır Önsoy, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde bulunan su gücünün sadece yüzde 2'sinin elektrik enerjisine dönüştürüldüğünü, geri kalan yüzde 98'lik bölümün ise boşa aktığını söyledi. Samsun ile Artvin arasındaki sahil illerinde yaptıkları incelemelerde, 13 milyon metreküp suyun boşa aktığını tespit ettiklerini kaydeden Önsoy, ''Dereler yanı başımızda boşa akıyor. Bu güç mutlaka enerjiye dönüştürülmelidir. İkizdere'de bulunan hidroelektrik santrali gibi, baraj yapılmadan, çevreye zarar verilmeden kurulacak regülatörlerle sadece suyun akış gücünden yararlanılarak elektrik enerjisi üretilebilecektir. Bu dereler üzerinde kurulacak santrallerde elde edilecek 1 kilovat saat elektrik enerjisinin maliyeti 2 yeni kuruşun altında olacaktır. Biz ise bugün elektriğin 1 kilovatını 16 yeni kuruşa satın alıyoruz. Eğer boşa akan dereleri değerlendirebilirsek elektriği çok daha ucuza tüketebiliriz'' dedi.

Değerli Misafirler, Sevgili Hemşehrilerim;

Bu hidroelektrik santralinin temeli, aslından bundan 2 ay önce atılacaktı. Biliyorsunuz iki ay önce Sayın Cumhurbaşkanımız’la birlikte kardeş Azerbaycan’ın, Gürcistan’ın Sayın Cumhurbaşkanlarıyla birlikte Çoruh Nehri üzerinde Deriner Barajı’nın temelini attık. O zaman, o temel atma töreninde de söyledim; Karadeniz Bölgesi olarak biz, bütün Türkiye’nin en zengin su kaynaklarına sahibiz. Ama maalesef bu sular boşa akıyor, bu sular denize akıyor.

Karadeniz Bölgesi’nin enerji ihtiyacı Türkiye’nin başka yerlerindeki barajlarında üretilen elektrikle karşılanıyor. Ama elektriği buraya getirebilmek için yüzde 30 fire veriyoruz. Buradaki elektrik kesilmelerinin önlenmesi için, bundan sonra daha hızlı gelişecek olan Karadeniz Bölgesi’nin elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanması için başı boş akan bu dereleri, bu nehirleri değerlendirmemiz lâzım. Bunların üstüne barajlar yapmamız lâzım, hidroelektrik santrallar kurmamız lâzım. Çünkü enerji üretmenin en ucuz, en temiz yolu hidroelektrik enerji tesisleri kurmaktır.

Burada temelini atacağımız bu tesisin yerine, kömürle çalışan bir termik santral kursaydık, bir kere bunun ömrü en fazla 40-50 sene olacaktı. Bu termik santrali çalıştırmak için, milyonlarca ton kömür taşınacaktı. Asıl çevreye zarar o zaman olacaktı.

Ben, iki ay önce bu temeli atabilirdim, ama atmadım. Çünkü benim arkadaşlarım dahil, Çamlıhemşin Belediye Başkanı Arkadaşım dahil, buradaki arkadaşlarımın bir kısmının terüddütleri vardı. Acaba yapılacak olan bu santral çevreyi kirletir mi, deredeki balıklara zarar verir mi? Onların tereddüdünü gidermeden bu temeli atamazdım.

Dedim ki, ‘Evvela burada bir toplantı yapacaksınız. Kimin şikayeti varsa gelsin halka açık bir toplantı yapılsın. Uzmanlar da gelsinler, yapımcı firma da gelsin, Çevre Bakanlığı’nın elemanları da gelsin, üniversiteden de gelsinler konuşsunlar, buraya bir zarar gelecek mi, gelmeyecek mi? En küçük bir zarar gelecekse ben o temeli atmam’ dedim.

Sonunda buradaki arkadaşlarımı Ankara’ya çağırdım, belediye başkanı arkadaşım geldi, bütün muhtarlardan bana imzalı yazı getirdi, “Biz, barajının yapılmasını istiyoruz, bu tesisin yapılmasını istiyoruz. İkna olduk ki, çevreye zarar gelmeyecek” dediler. Ama onunla da yetinmedim, “Çevre Bakanlığı’nın ÇED raporu çıkmadan bu temel atılamaz” dedim. Çevre Bakanlığı’nın ÇED Raporu işte burada, üç gün önce çıktı.

Bakın burada şartlar var. Burada deniyor ki, şu şartlara bütün yatırım süresince, hatta yatırımdan sonra işletme süresince uyulması lâzım. Şimdi, burada bir sürü şartlar sayılmış; buradaki balıklar düşünülmüş, buradaki çevre düşünülmüş, heyelan tehlikesi düşünülmüş, yola zarar verip vermeyeceği düşünülmüş. Kısacası, aklınıza gelebilecek bütün tehlikeler gözetilmiş. Hepsinin tedbirleri alınmış, projeler incelenmiş, ondan sonra ÇED Raporu düzenlenmiş. Bu ÇED Raporu düzenlenmekle, bu belge verilmekle şimdi müteahhit firmaya istediğin gibi bu inşaatı yap demiyoruz.

Diyoruz ki, bütün tedbirleri alacaksın, burada doğal hayatın devam etmesi için, deredeki balıkların yaşamının devam etmesi için gerekli telafi suyunu bırakacaksın. Erozyon tehlikelerine karşı tecrübeli mühendisleri bulunduracaksın. İnşaat sırasında ortaya çıkacak harfiyat atıklarının orman alanı ve milli park sınırları dışında başka bir alana taşınmasını sağlayacaksın. Bu konuda Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nün yaptırdığı araştırma projesindeki bütün önerilere uyacaksın. İşte bakın, bu ÇED Raporu şimdi elimde, Çevre Bakanlığı diyor ki, bu şartlarla bu tesis, bu yatırım, çevreye zarar vermeyecek. Ama ben bununla yetinmiyorum. Müteahhit firmaya diyorum ki, bu şartların hepsine uyulmasının takibini de ben yapacağım.

Sevgili Hemşehrilerim;

Burası, dünyanın en güzel yerlerinden birisi. Burayı, bundan 12 sene önce Turizm Bakanı iken ben, turizm bölgesi ilan ettim. O zaman bazı hemşehrilerim bana karşı çıktılar. Burada yaşayan az sayıda hemşehrim, ama daha çok Ankara’da, İstanbul’da yaşayan birçok hemşehrim, bana geldiler dediler ki, “Burayı turizm bölgesi yapmayın. Burayı turizme açmayın. O zaman buranın güzelliği bozulur. Ayderin, Kaçkarların o cennet güzelliği yerine burada binalar yapılır.” Ben dedim ki, “Buranın güzelliğinin bozulmasını en son isteyecek insan benim. Ama güzelliği koruyalım diye, orada yaşayan insanları sefalete mahkum edemeyiz. Onların işe ihtiyacı var, onların ekmeğe ihtiyacı var. Onların turistlerin bırakacağı gelire ihtiyacı var.” Yani çevreyi koruyalım diye, güzellikleri koruyalım diye hiçbir şey yapmazsak, hiç yatırım yapmazsak o zaman o bölgeleri koruyacak insan bile bulamayız. O zaman insanlar aşını, işini kazanmak için başka yerlere göç ederler. Burada da geçmişte hep böyle olmadı mı?

Dünya bu işi nasıl halletmişse, gelişmiş ülkeler bu işi nasıl halletmişse biz de öyle halledeceğiz. Hem çevreyi koruyacağız, hem de insanların geçimini sağlayacak tedbirleri alacağız, yatırımları yapacağız. Bu ikisi arasında dengeyi kuracağız. Bu ikisini birbiriyle bağdaştıracağız.

Çevre Bakanlığı’nı ben kurdum. Çevre Bakanlığı 1991 yılında benim Başbakanlığım zamanında kuruldu. Ama size ben söylüyorum, maalesef aradan geçen zaman zafrında henüz daha çevre konusunda sağlıklı bir bilince ulaşamadık. Bugün öyle bir noktaya geldik ki, çevre uğruna insanları feda ediyoruz. Ne çevreyi feda edeceğiz, ne insanları feda edeceğiz; ikisini beraber kurtaracağız, ikisini berabar koruyacağız.

Ayder Bölgesi turizme açıldı kötü mü oldu? O sayede, orada turizm tesisleri yapılmadı mı? O sayede oraya turistler gelmiyor mu? O sayede bu yol bitmedi mi? Ha!.. çarpık yapılaşma olmasın. Onu hiçkimse istemez, ben de istemem. Ama kontrol edecek merciler var, özel idarenin kontrolu lâzım, orada başı boş yapılaşma olmaz. Ama çevreye zarar vermeden, çevreyi koru***, orada oteller yapılsa, buraya turistler gelse, o gelen turistler buradaki hemşehrilerime ekmek parası bıraksa kötü mü olur?

Şimdi bakın, burada yapılacak olan tesis, yılda 600 milyon kilowatt/saat elektrik enerjisi üretecek. Bu elektrik enerjisi öncelikli olarak bu bölgede kullanılacak. Türkiye olarak, elektrik açığımız var, 91’de bıraktığımız Türkiye’nin enerji fazlası vardı; geçen sene devraldığımız Türkiye’nin enerji açığı var. Eğer yatırım yapmazsak 2 sene sonra, 3 sene sonra yine karanlıkta kalacağız. Karanlıkta kalarak çevreyi koruyabilir misiniz? Karanlıkta kalarak, medeniyete ayak uydurabilir misiniz? Enerji olmadan geçiminizi sağlayabilir misiniz? Yatırım yapılabilir mi?

Şimdi buraya yapılacak olan bu tesisin büyük kısmı yeraltında olacak, görmeyeceksiniz bile. Santral binaları dışında hiçbir şeyi görmeyeceksiniz, hepsi yerin altında olacak; tüneller yerin altında yapılacak. Dediğim gibi, çevreye zarar vermemesi için Fırtına Deresi’ne zarar vermemesi için, balıklara zarar vermemesi için, her türlü tedbir alınacak, hepsine harfiyen uyulacak. Ama buradaki tesisde 4 sene süreyle 1200 işçi çalışacak. 1200 aileye ekmek parası girecek. Ondan sonra bu elektrik sayesinde buraya daha fazla yatırım gelecek.

Türkiye’de çevre çevre deyip, sadece çevreyi gözetip medeniyeti, kalkınmayı, gelişmeyi insanların derdini hiç dikkate almamak gibi tehlikeli bir noktadayız, zararlı bir noktadayız. Bunu da ben söylüyorum, Türkiye’de Çevre Bakanlığı’nı ilk defa kuran Başbakan olarak söylüyorum. Böyle çevre bilinci olmaz. Çevreyi korumak da hiç kimseden daha az hassas değilim. Ama çevrenin yanında korumamız gereken insanımız var, çevreyi korurken, mutlaka kurmak zorunda olduğumuz geleceğimiz var.

Yatırım yapılmasın, hiçbir şey yapılmasın, kazma bile vurulmasın, hiçbir tesis yapılmasın, sadece çevre korunsun diye ülkeyi kalkındıramayız. Çevreyi korumanın yolları belli. Gelişmiş ülkelere gidin bakın çevreyi bizden daha iyi koruyorlar, ama aynı zamanda gelişmişler; insanları daha zengin, her türlü ihtiyaçlarını karşılıyorlar. Medeniyetin en ileri noktasına varmışlar. Onları örnek alacağız.

Hem çevreyi koruyacağız, hem insanlarımızın refahını sağlayacak, onların göçünü engelleyecek olan yatırımları yapacağız. Bu ikisi bir arada olmaz diyen varsa, yalan söylüyor. O ülkelerde nasıl olmuşsa, burada da olur. Bunun yolları bellidir. Bunun şartları da bellidir.

İşte belgede de bu şartlar yazılmıştır. Tekrar söylüyorum, bu şartların hepsine uyulacaktır. Müteahhit firmaya söyledim, zaten eğer bu şartlara uymazlarsa burada 300 milyon dolar yatırım yapacaklar, o parayı krediyle alacaklar. Dış bankalardan kredi alacaklar, o bankaların hiçbirisi bu şartlara uyulmadığı takdirde bu krediyi vermezler.

Hükûmet olarak ben kontrol edeceğim. Enerji Bakanlığı kontrol edecek, Çevre Bakanlığı kontrol edecek, uluslararası bankalar kontrol edecekler, aksi takdirde kredilerini vermeyecekler. Şimdi bu gürültü neyin nesidir? Burada bir bayram havası içerisinde kutlamamız gereken bu hayırlı işi böyle ıslıklayıp, gürültü yapıp da gölgelemeye kimin hakkı var...

Ben Muğla’ya gidiyorum, Kemerköy’de santralın arıtma tesisi açıyorum, -bakın dikkat edin- benden 15-20 sene önce yapılmış tesis. Çevreyi korumak için hiçbir tedbir alınmamış, ormanları mahvolmuş, oradan çıkan kömür tozları ormanı mahvetmiş. Ben şimdi Hükûmet olmuşum, bacaya arıtma tesisi yapıyorum; çevreciler geliyor beni ıslıklıyorlar. Benden ne istiyorsunuz, bu tesisleri yapanları ıslıklayın. Ben bunu temizlemek için bacasına filitre takıyorum. Böyle bilinçsiz çevre koruması olur mu?

Sevgili Hemşehrilerim;

Siz beni tanırsınız, siz bana her zaman güvendiniz. Ben ne sizin geçiminizi, kalkınmanızı, bu yörenin refahını; ne de bu yöredeki cennet güzelliklerin korunmasını başkasına bırakmam, en başta ben korurum.

Burada bu inşaat 4 sene sürecek. 4 sene burada 1200 işçi çalışacak. 4 sene sonra inşallah geleceğiz bu tesisin açılışını beraber yapacağız. Buradan, bu bölgeye beraber elektrik vereceğiz. O zaman göreceksiniz ki, çevreye en ufak zarar verilmemiş olacak. Bu tesisin bir an önce tamamlanmasını diliyorum, hayırlı olmasını diliyorum.

Hepinize sevgiler saygılar sunuyorum.

Kaynak: mesutyilmaz.gen.tr