Halit Karsıalan (DELİ hALİT pAŞA) (1883 - 1925)
1883 yılında İstanbul'da doğdu. Harbiye'yi bitirdi (1903) ve Yemen'e gitti (1908). Bundan sonraki bütün hayatı cephelerde geçmiştir.Rusların Doğu Anadolu işgali Brest _Litovsk antlaşması ile sona erdirilince; Doğu anadoluyu Rus ve Ermenilerden temizleme harekatına Kafkas Kolordusu ile Kazim Karabekir komutası altında katılmıştır.
Erzurumun kurtuluşunda Deli Halit Beyin rolü :
Ermeni mezalimi ile ilgili Dr. Nuri Dersim şunları yazmaktadır: “Seyyid Rıza bana aynen şu olayı anlatmıştı: Erzincan’dan itibaren..... Ermeni zulmünden kurtarmaya başlayarak ve Ermenileri kovalayarak Deli Halit Bey’le birlikte Kara Kazım Paşa’dan önce Erzurum merkezine 27 Şubat 1918’de varmıştık. Oldukça büyük ve tamamen ahşaptan yapılmış olan bir binanın içerisindeki, erkek, kadın ve çocuğun bu binada ve canhıraş bir tarzda ateş duman içerisinde yanmakta olduğunu ve binanın dış kapısı altından yanmakta olan zavallıların kanlarının ve bedenlerindeki suların akarak adeta bir dere oluşturduğunu gözlerimle gördüm. Hayatımda bu gibi felakete ve acı verici bir sahneye rastlamadım.... Hüngür hüngür ağlamaya başladım.”
Mondros'tan sonra Kazım (Karabekir) Paşa ile 15. Kolordu komutanlığına gelerek 9.ordu'dan kalan kuvvetlerin bir savunma çekirdeği haline getirilmesini sağladı
Milli mücadele dönemi başında Erzurum Kongresi'nde Trabzon delegelerinin Mustafa Kemal'e karşı çıkmalarını, aldığı yıldırma tedbirleriyle önledi. Bu dönemde Doğu cephesi savaşlarında fırka kumandanı olarak görev yaptı.Bayburt mıntıkasını korumukla görevlendirildi. Daha sonra Doğu cephesi harekatında ,Hasankale”nin Ermenilerin elinden alınmasını ve Sarıkamışta ermeni kuvvetlerinin “ters cephe “ taktiği ile bertaraf edilmesini sağladı.Gümrü Antlaşmasının(2 Aralık 1920) ardından Fırkasıyla birlikte batı cephesine kaydırıldı.Albay Halit Bey Batı cephesine intikal ettiğinde 2.inönü savaşı henüz sonuçlanmıştı.(01.Nisan 1921)Eskişehir-Kütahya muharebelerine ve Sakarya Meydan muharebesinde tümenlere komuta etti.
Büyük Taaruz öncesinde Kocaeli Grubu'na komuta etti Akhisar ve Geyve müdafaa-i hukuk cemiyetinin kurucusu ve milis kuvvetlerinin kumandanı, yörenin savunmasında büyük katkı sahibi olan Alifuat Paşa buradaki görevinden alınıp, garp (batı) cephesinde görevlendirilince; yerine Halit Paşa tayin edilmiş, yöre savunması Halit Paşanın idaresi ve komutasında yapılmıştır. Halk tarafından "Deli Halit Paşa" diye bilinen Kocaeli savunmasında çok büyük kahramanlıklar gösteren Halit Paşa; Necip Bey adlı bir teğmeni Mekece köprüsünü tahrip etmekle görevlendirip köprünün tahribini sağlayarak düşman kuvvetlerinin Geyve boğazına girmesini önlemiştir. Halit Paşa 1922 Yılında Mustafa Kemal (Atatürk) ve Mekece ye gelen gazetecilerle görüşerek yöre savunması hakkında bilgiler vermiştir. Büyük Taaruzda Bandırmaya kadar olan bölümü temizlemiş ve Paşalığa terfi etmiştir.
Albay Halit e Doğu cephesinden itibaren halkımız ataklığı yüzünden Deli Halit Paşa unvanını vermiştir.
İkinci Büyük Millet Meclisi'ne Ardahan milletvekili olarak katıldı. Bu dönemde Paşalar Meselesi yüzünden Meclis'te sert tartışmalar yaptı; malul gazilerle ilgili bir önergeye imza toplamak için Ali Çetinkaya ile tartışırken kaza kurşunu ile Meclis koridorunda vuruldu ve öldü (1925).
KAYNAKLAR :
1- K.Karabekir paşa nın anıları
2-Ergun Hiçyılmaz
3-İstiklal Harbi
1883 yılında İstanbul'da doğdu. Harbiye'yi bitirdi (1903) ve Yemen'e gitti (1908). Bundan sonraki bütün hayatı cephelerde geçmiştir.Rusların Doğu Anadolu işgali Brest _Litovsk antlaşması ile sona erdirilince; Doğu anadoluyu Rus ve Ermenilerden temizleme harekatına Kafkas Kolordusu ile Kazim Karabekir komutası altında katılmıştır.
Erzurumun kurtuluşunda Deli Halit Beyin rolü :
Ermeni mezalimi ile ilgili Dr. Nuri Dersim şunları yazmaktadır: “Seyyid Rıza bana aynen şu olayı anlatmıştı: Erzincan’dan itibaren..... Ermeni zulmünden kurtarmaya başlayarak ve Ermenileri kovalayarak Deli Halit Bey’le birlikte Kara Kazım Paşa’dan önce Erzurum merkezine 27 Şubat 1918’de varmıştık. Oldukça büyük ve tamamen ahşaptan yapılmış olan bir binanın içerisindeki, erkek, kadın ve çocuğun bu binada ve canhıraş bir tarzda ateş duman içerisinde yanmakta olduğunu ve binanın dış kapısı altından yanmakta olan zavallıların kanlarının ve bedenlerindeki suların akarak adeta bir dere oluşturduğunu gözlerimle gördüm. Hayatımda bu gibi felakete ve acı verici bir sahneye rastlamadım.... Hüngür hüngür ağlamaya başladım.”
Mondros'tan sonra Kazım (Karabekir) Paşa ile 15. Kolordu komutanlığına gelerek 9.ordu'dan kalan kuvvetlerin bir savunma çekirdeği haline getirilmesini sağladı
Milli mücadele dönemi başında Erzurum Kongresi'nde Trabzon delegelerinin Mustafa Kemal'e karşı çıkmalarını, aldığı yıldırma tedbirleriyle önledi. Bu dönemde Doğu cephesi savaşlarında fırka kumandanı olarak görev yaptı.Bayburt mıntıkasını korumukla görevlendirildi. Daha sonra Doğu cephesi harekatında ,Hasankale”nin Ermenilerin elinden alınmasını ve Sarıkamışta ermeni kuvvetlerinin “ters cephe “ taktiği ile bertaraf edilmesini sağladı.Gümrü Antlaşmasının(2 Aralık 1920) ardından Fırkasıyla birlikte batı cephesine kaydırıldı.Albay Halit Bey Batı cephesine intikal ettiğinde 2.inönü savaşı henüz sonuçlanmıştı.(01.Nisan 1921)Eskişehir-Kütahya muharebelerine ve Sakarya Meydan muharebesinde tümenlere komuta etti.
Büyük Taaruz öncesinde Kocaeli Grubu'na komuta etti Akhisar ve Geyve müdafaa-i hukuk cemiyetinin kurucusu ve milis kuvvetlerinin kumandanı, yörenin savunmasında büyük katkı sahibi olan Alifuat Paşa buradaki görevinden alınıp, garp (batı) cephesinde görevlendirilince; yerine Halit Paşa tayin edilmiş, yöre savunması Halit Paşanın idaresi ve komutasında yapılmıştır. Halk tarafından "Deli Halit Paşa" diye bilinen Kocaeli savunmasında çok büyük kahramanlıklar gösteren Halit Paşa; Necip Bey adlı bir teğmeni Mekece köprüsünü tahrip etmekle görevlendirip köprünün tahribini sağlayarak düşman kuvvetlerinin Geyve boğazına girmesini önlemiştir. Halit Paşa 1922 Yılında Mustafa Kemal (Atatürk) ve Mekece ye gelen gazetecilerle görüşerek yöre savunması hakkında bilgiler vermiştir. Büyük Taaruzda Bandırmaya kadar olan bölümü temizlemiş ve Paşalığa terfi etmiştir.
Albay Halit e Doğu cephesinden itibaren halkımız ataklığı yüzünden Deli Halit Paşa unvanını vermiştir.
İkinci Büyük Millet Meclisi'ne Ardahan milletvekili olarak katıldı. Bu dönemde Paşalar Meselesi yüzünden Meclis'te sert tartışmalar yaptı; malul gazilerle ilgili bir önergeye imza toplamak için Ali Çetinkaya ile tartışırken kaza kurşunu ile Meclis koridorunda vuruldu ve öldü (1925).
KAYNAKLAR :
1- K.Karabekir paşa nın anıları
2-Ergun Hiçyılmaz
3-İstiklal Harbi
